สรุปงานวิจัย

การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย

>>>ธัญสุตา จิรกิตตยากร<<<

กรอบแนวคิดในการวิจัย 

รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย

             การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างและขยายผลรูปแบบการเรียนการสอนสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย ด้วยการวิจัยและพัฒนา มีขั้นตอนการดำเนินการดังนี้

ขั้นที่ 1 สร้างรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย โดยการสังเคราะห์เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ 10 คน และทดลองประเมินโดยการวิจัยเชิงปฏิบัติการกับนักเรียนชั้นเด็กเล็ก ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2548 โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝ่ายประถม)

ขั้นที่ 2 ศึกษานำร่องรูปแบบการเรียนการสอน โดยการทดลองใช้กับนักเรียนอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2548 1 ห้องเรียน ที่โรงเรียนสามเสนนอก (ประชาราษฎร์อนุกูล) กรุงเทพมหานคร

ขั้นที่ 3 ทดสอบประสิทธิภาพรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย โดยใช้แบบแผนการวิจัยแบบ One-Group Pretest-Posttest กลุ่มตัวอย่างเป็นเด็กปฐมวัย โรงเรียนสวัสดีวิทยา สังกัดสำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร ใช้ระยะเวลา 6 สัปดาห์ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เป็นทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ 6 กิจกรรมการเรียนรู้ ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2548

ขั้นที่ 4 ขยายผลรูปแบบการเรียนการสอนตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย ซึ่งกลุ่มตัวอย่างเป็นครูปฐมวัย และเด็กปฐมวัยของสถานศึกษา 3 แห่ง คือ โรงเรียนสามเสนนอก(ประชาราษฎร์อนุกูล) โรงเรียนวัดโตนด และโรงเรียนสวัสดีวิทยา สังกัดสำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร จัดกิจกรรมการเรียนรู้โรงเรียนละ 2 กิจกรรมการเรียนรู้รวม 6 กิจกรรมการเรียนรู้

ผลการศึกษาสรุปได้ดังนี้

1. รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัยที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วยกระบวนการเรียนการสอน 4 ขั้นตอนดังนี้

ขั้นที่ 1 กระตุ้นการคิด เป็นการนำปัญหากรณีต่างๆ หรือสถานการณ์ต่างๆ ที่เด็กสนใจมาเป็นตัวกระตุ้นจูงใจหรือท้าทายให้เด็กเกิดการคิด และมองปัญหาโดยการสังเกต ครูจะใช้คำถามกระตุ้นการคิดอย่างต่อเนื่อง

ขั้นที่ 2 สันนิษฐานคำตอบ เป็นการให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติการคิด ได้ทดสอบการคาดเดาตามหลักการโดยใช้ประสาทสัมผัส กำหนดความคาดหวังจากความสัมพันธ์เชิงเหตุผลมองหาทางเลือกหลายๆ ทางในการแก้ปัญหา

ขั้นที่ 3 พิสูจน์เหตุผล เป็นการให้เด็กได้คิดวิเคราะห์ จัดระบบและความเข้าใจโดยการสังเกต เปรียบเทียบ จำแนก และการนับ เพื่อหาเหตุผลในการตอบ ได้ตัดสินใจด้วยตัวเอง ได้คิดอย่างมีเหตุผลและเป็นขั้นตอน

ขั้นที่ 4 สรุปหลักการทางคณิตศาสตร์ เป็นการให้เด็กได้คิดวิเคราะห์ มองเห็นความเป็นเหตุเป็นผลจากการลงมือปฏิบัติการคิดของตนเองและเพื่อน แล้วนำข้อมูลมาสรุปเป็นคำตอบ

               2. การจัดการเรียนการสอนตามขั้นตอนของรูปแบบการเรียนการสอนสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย ทำให้เด็กปฐมวัยมีความสามารถทางการคิดตรรกคณิตศาสตร์ 4 ด้าน ดังนี้

1.  แจกแจงเหตุผล

2.  ความสัมพันธ์

3.  ความเชื่อมโยง

4.  ข้อสรุปทางคณิตศาสตร์

3. การประเมินประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย ผลการประเมินพบว่า

3.1 เด็กปฐมวัยมีความสามารถทางการคิดตรรกคณิตศาสตร์หลังการทดลองสูงกว่าก่อนการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อสร้างเสริมการคิดตรรกคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย ซึ่งแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่รัดับ 0.1

3.2 ผลการประเมินความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ โดยสนทนากับเด็กปฐมวัยจำนวน 70 คน พบว่าหลังการทดสอบเด็กปฐมวัยมีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ในระดับมาก

3.3 การขยายผลรูปแบบการเรียนการสอน ครูปฐมวัยที่ได้ใช้รูปแบบการเรียนการสอนมีความพึงพอใจและเห็นว่ารูปแบบการเรียนการสอนมีความเหมาะสมในระดับมาก                     

*ค้นคว้าเพิ่มเติม

เตรียมเด็กปฐมวัย ก้าวไปสู่พลเมืองอาเซียน

 “เตรียมตน เตรียมคน เตรียมงาน เตรียมความพร้อมของลูกหลานคือรากฐานของการพัฒนา”  คำกล่าวนี้ยังใช้ได้กับกระแสอาเซียนในขณะนี้ 

คุณลักษณะเด็กไทยในประชาคมอาเซียน
คุณลักษณะของเด็กไทยในประชาคมอาเซียน กำหนดคุณลักษณะ 3 ด้าน ดังนี้
1. ด้านความรู้ 

            1.1 มีความรู้เกี่ยวกับประเทศอาเซียนในด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม 

            1.2 มีความรู้เกี่ยวกับอาเซียน 

                    1.2.1 จุดกำเนิดอาเซียน
                    1.2.2 กฎบัตรอาเซียน
                    1.2.3 ประชาคมอาเซียน
                    1.2.4 ความสัมพันธ์กับภายนอกอาเซียน 

2. ด้านทักษะ/กระบวนการ

            2.1 ทักษะพื้นฐาน
                    2.1.1 สื่อสารได้อย่างน้อย 2 ภาษา (ภาษาอังกฤษ และภาษาประเทศเพื่อนบ้านอีกอย่างน้อย 1 ภาษา)
                    2.1.2 มีทักษะในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างสร้างสรรค์
                    2.1.3 มีความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสันติวิธี
                    2.1.4 มีความสามารถในการทางานและอยู่ร่วมกับผู้อื่น
            2.2 ทักษะพลเมือง/ความรับผิดชอบทางสังคม
                    2.2.1 เคารพและยอมรับความหลากหลายทางวัฒนธรรม
                    2.2.2 มีภาวะผู้นา
                    2.2.3 เห็นปัญหาสังคมและลงมือทาเพื่อนาไปสู่การเปลี่ยนแปลง
            2.3 ทักษะการเรียนรู้และพัฒนาตน
                    3.3.1 เห็นคุณค่าความเป็นมนุษย์เท่าเทียมกัน
                    3.3.2 มีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนเรียนรู้
                    3.3.3 มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์อย่างมีเหตุผล มีวิธีคิดอย่างถูกต้อง
                    3.3.4 มีความสามารถในการจัดการ / ควบคุมตนเอง
3. ด้านเจตคติ
            3.1 มีความภูมิใจในความเป็นไทย/ ความเป็นอาเซียน
            3.2 ร่วมกันรับผิดชอบต่อประชาคมอาเซียน
            3.3 มีความตระหนักในความเป็นอาเซียน
            3.4 มีวิถีชีวิตประชาธิปไตย ยึดมั่นในหลักธรรมาภิบาล สันติวิธี /สันติธรรม
            3.5 ยอมรับความแตกต่างในการนับถือศาสนา
            3.6 ดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

 คุณลักษณะเด็กปฐมวัยก้าวไปสู่พลเมืองอาเซียน

          เมื่อเราได้ทราบถึงคุณลักษณะเด็กไทยในประชาคมอาเซียน การเตรียมเด็กปฐมวัย ก้าวไปสู่พลเมืองอาเซียนในส่วนของปฐมวัย ขอให้เรายึดเป้าหมายของการจัดการศึกษาระดับปฐมวัยให้ชัดเจน  ให้เด็กปฐมวัยของไทยเราได้รับการส่งเสริมพัฒนาการให้พร้อมทุกด้าน  และสิ่งที่ควรปลูกฝังให้กับเด็กปฐมวัยของเรา คือ ทักษะการคิด วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ภาษา มีเหตุผล มีทักษะทางสังคม ทักษะชีวิต และที่สำคัญมีความรักในความเป็นไทยให้มากขึ้น

*ค้นคว้าเพิ่มเติม

เด็กไทยกับคณิตศาสตร์

วิชาคณิตศาสตร์ เป็นวิชาที่ว่าด้วย การคิดคำนวณ แสดงเหตุ และผล ที่บอกด้วยตัวเลข หรือว่าด้วยความสัมพันธ์ ถ้าผู้เรียนไม่ได้มีความเข้าใจมาแต่แรก เนื่องมาจากเวลาที่ไม่พอเพียงระหว่างครูและผู้เรียนที่มีให้กันในการเรียนการสอนหรือแนวทางในการถ่ายทอดเนื้อหาสาระของครูที่มีให้แก่ผู้เรียน ซึ่งไม่สามารถก่อให้เกิดความสนใจที่มากพอให้แก่ผู้เรียน

ผลจากปัญหาจะทำให้คณิตศาสตร์ได้ถูกลดทอนความสำคัญลงไป จนทำให้ผู้เรียนมองข้าม ทั้งที่วิชานี้เป็นวิชาที่นำไปสู่จินตนาการและผู้เรียนสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ในความเป็นจริง วิชาคณิตศาสตร์เป็นวิชาที่ว่าด้วยกระบวนการคิดที่สนุกสนาน และสามารถจับต้องและลงมือปฏิบัติได้จริง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับผู้ที่ถ่ายทอดเนื้อหาวิชาจะทำการถ่ายทอดและชี้แนะทักษะในการคิดคำนวณ จะสามารถทำการถ่ายทอดเรื่องที่ยากให้กลายเป็นสิ่งที่แสนจะง่ายดายและสนุกสนานได้อย่างไร

เด็กไทยยังคงอยู่กับการท่องจำ และพยายามจดจำหลักการ โดยที่ยังไม่เข้าใจในเนื้อหาที่ตนเองท่องมากมายสักเท่าไหร่หรือยังมองไม่เห็นความสำคัญในประโยชน์ของการนำไปใช้ในชีวิตจริงได้อย่างไร ในลักษณะการสอนในแบบของทีมงานครูอลิส ที่ได้คัดสรรครูที่มีคุณภาพในการถ่ายทอดเนื้อหา และมีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาแนวคิดให้ผู้เรียนได้คิดอย่างเป็นระบบ และ อีกทั้งยังได้ฝึกให้ผู้เรียน ได้ลองคิดด้วยทักษะส่วนตัว ที่ผู้เรียนนั้นมีอยู่แล้วในตนเอง ซึ่งจะทำให้ผู้เรียนสามารถรู้ถึงทักษะทางคณิตศาสตร์ ที่มีอยู่ในตัวเอง และรู้จักที่จะนำไปใช้ได้จริงโดยตัวของผู้เรียนเอง ซึ่งผู้เรียนจะรู้จักคิด และแก้ไขปัญหา และวิเคราะห์โจทย์ได้ตรงประเด็น เพราะคณิตศาสตร์ ไม่ได้มีเฉพาะแค่ตัวเลขเพียงอย่างเดียวเท่านั้น

หมายเหตุ

วิชาการจัดประสบการณ์ทางคณิตศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัย  จัดทำการสอบในตาราง 

วันอังคาร ที่ 26 เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556 

 เวลา 10:10-11:40 น.  ที่ห้องเรียน 224

สัปดาห์ที่ 16

วันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2556

-วันสุดท้ายของการเรียนการสอนในภาคเรียน 2/2555

-อาจารย์นำผลงานทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัยมาให้นักศึกษาดูเป็นตัวอย่าง เช่น นม  ในเรื่องของการนำเสนอผ่านทั้ง 5 สาระการเรียนรู้ตามมาตรฐานคณิตศาสตร์

-อาจารย์ให้นักศึกษากลุ่มที่เหลือค้างจากสัปดาห์ก่อน  ออกมานำเสนอสาธิตการสอบสอนตามหน่วยของกลุ่มตนเอง

สาธิตการสอบสอนมี 2 กลุ่ม ดังนี้

กลุ่มที่ 1 หน่วยข้าว

กลุ่มที่ 2 หน่วยผลไม้

-กลุ่มที่ยังไม่ได้นำเสนอ(กลุ่มของดิฉัน) เนื่องด้วยไม่ทันเวลา ให้เขียนใส่กระดาษแทนการนำเสนอ ทั้ง 5 วัน ตั้งแต่วันจันทร์ถึงวันศุกร์ ต้องเขียนให้ละเอียด และเมื่ออาจารย์ถามต้องตอบให้ได้